Przykłady: Pan Antoś Orłoś – zapraszam Pana Antosia Orłosia (jak łosoś) Pan Sławomir Piechal – zapraszam Pana Sławomira Piechala (jak rywal) Pan Marcin Magdziarz – zapraszam Pana Jana Magdziarza (jak stolarz) Pan Lech Janiec– zapraszam Pana Lecha Jańca (jak wybraniec) Pan Olaf Krawczyk – zapraszam Pana Olafa Krawczyka (jak alpejczyk) Pan Jan Nowak – zapraszam Pana Jana Nowaka (jak śpiewak) Pan Mikołaj Biernat – zapraszam Pana Mikołaja Biernata (jak magnat) Pan Andrzej Kamas – zapraszam Pana Andrzej Kamasa (jak prymas)
Ruchome „e”
Nazwiska jak rzeczowniki
Nazwiska tożsame brzmieniowo z rzeczownikami żywotnymi* odmieniamy tak samo jak ów rzeczowniki. Jeśli więc gościem na przyjęciu ma być Pan Andrzej Szpak (którego nazwisko brzmi tak samo jak rzeczownik szpak) na zaproszeniu wpiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Andrzeja Szpaka.Przykłady: Pan Marcin Zając – zapraszam Pana Marcina Zająca (jak rzeczownik żywotny „zając”) Pan Maciej Król – zapraszam Pana Macieja Króla (jak rzeczownik żywotny „król”) Pan Wojciech Jeleń – zapraszam Pana Wojciecha Jelenia (jak rzeczownik żywotny „jeleń”) Pan Jan Duch – zapraszam Pana Jana Ducha (jak rzeczownik żywotny „duch”)
Nazwiska męskie tożsame brzmieniowo z rzeczownikami pospolitymi** zachowują najczęściej takie same oboczności (czyli zmiany głosek, ruchome „e”) jak odpowiednie rzeczowniki pospolite. Jeśli więc jednym z gości na przyjęciu ma być Pan Marek Kwiecień, to na zaproszeniu wpisujemy np. Serdecznie zapraszamy Pana Marka Kwietnia.Przykłady: Pan Jan Płomień – zapraszamy Pana Jana Płomienia (zachowuje „e” tak jak rzeczownik płomień) Pan Kacper Korzeń – zapraszamy Pana Kacpra Korzenia (zachowuje „e” tak jak rzeczownik korzeń) Pan Stefan Leniec – zapraszamy Pana Stefana Leńca (gubi „e” podczas odmiany tak jak rzeczownik leniec) Pan Kacper Koper – zapraszamy Pana Kacpra Kopra (gubi „e” podczas odmiany tak jak rzeczownik koper)
Nazwiska tożsame brzmieniowo z rzeczownikami pospolitymi a zakończone na „ąb”, „eł” czy „oł” posiadają dwie poprawne formy odmiany. Odmiana bez wymian głoskowych (np. Gołąba, Jastrząba) uznawana jest za bardziej staranną.***Przykłady: Pan Adam Gołąb – zapraszam Pana Adama Gołąba lub Pana Gołębia Pan Adam Jastrząb – zapraszam Pana Adama Jastrząba lub Pana Jastrzębia Pan Marcin Kozioł – zapraszam Pana Marcina Kozioła lub Pana Marcina Kozła Pan Jan Kocioł – zapraszam Pana Jana Kocioła lub Pana Jana Kotła
W nazwiskach jednosylabowych„e” pozostaje zawsze np. Pan Sebastian Cech – zapraszam Pana Sebastiana Cecha, Pan Andrzej Mech – zapraszam Pana Andrzeja Mecha, nie dochodzi też do wymiany głosek np. Pan Cezary Dąb – zapraszam Pana Cezarego Dąba, Pan Jan Kłąb – zapraszam Pana Jana Kłąba.Nazwiska zakończone na „el”
Jeśli nazwisko zakończone na „el” posiada odpowiednik wśród rzeczowników pospolitych, zachowuje takie same oboczności (ruchome „e”) jak odpowiedni rzeczownik. Jeśli gościem na przyjęciu ma być Pan Jan Sopel na zaproszeniu napiszemy: Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Jana Sopla.Przykłady: Pan Marian Karmel – zapraszam Pana Mariana Karmela Pan Kacper Figiel – zapraszam Pana Kacpra Figla Pan Stefan Kisiel – zapraszam Pana Stefana Kisiela Pan Adam Kufel – zapraszam Pana Adama Kufla
Nazwiska polskie niemające odpowiedników wśród rzeczowników pospolitych odmieniamy najczęściej z zachowaniem „e”.Przykłady: Pan Paweł Lewel – zapraszam Pana Pawła Lewela Pan Adam Korbel – zapraszam Pana Adama Korbela
W nazwiskach pochodzenia obcego o tym czy nazwisko zachowuje czy traci „e” decyduje stopień jego utrwalenia w języku polskim.Przykłady: Pan Piotr Konkel – zapraszam Pana Piotra Konkela Pan Jan Paruzel – zapraszam Pana Jana Paruzela Pan Marek Grygiel – zapraszam Pana Marka Grygiela ale Pan Andrzej Wedel – zapraszam Pana Andrzeja Wedla Pan Piotr Havel – zapraszam Pana Piotra Havla Pan Adam Wencel – zapraszam Pana Adama Wencla
Nazwiska zakończone na „eń” i „eć”
Jeśli nazwisko zakończone na „eń” lub „eć” posiada odpowiednik wśród rzeczowników pospolitych, zachowuje takie same oboczności (ruchome „e”) jak odpowiedni rzeczownik. Jeśli gościem na przyjęciu ma być Pan Jakub Grudzień na zaproszeniu napiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Jakuba Grudnia.Przykłady: Pan Marian Korzeń – zapraszam Pana Mariana Korzenia Pan Kacper Kwiecień – zapraszam Pana Kacpra Kwietnia Pan Janusz Grzebień – zapraszam Pana Janusza Grzebienia Pan Marcel Łokieć – zapraszam Pana Marcela Łokcia
W pozostałych przypadkach o tym czy nazwisko zachowuje czy traci „e” decyduje tradycja odmiany.Przykłady: Pan Piotr Smoleń – zapraszam Pana Piotra Smolenia Pan Andrzej Stępień – zapraszam Pana Andrzeja Stępnia
Nazwiska jednosylabowe zawsze zachowują „e” podczas odmiany np. Bień – Bienia, Gleń – Glenia.Nazwiska zakończone na „ec”
Jeśli nazwisko zakończone na „ec” posiada odpowiednik wśród rzeczowników pospolitych, zachowuje takie same oboczności (ruchome „e”) jak odpowiedni rzeczownik. Jeśli gościem na przyjęciu ma być Pan Andrzej Malec na zaproszeniu napiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Andrzeja Malca.Przykłady: Pan Marian Marzec – zapraszam Pana Mariana Marca Pan Kacper Krawiec – zapraszam Pana Kacpra Krawca
W pozostałych przypadkach o tym czy nazwisko zachowuje czy traci „e” decyduje swojskość lub obcość nazwiska***. Jeśli gościem ma być Pan Adam Pawelec to na zaproszeniu wpiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Adama Pawelca.Przykłady: Pan Jan Daniec – zapraszam Pana Jana Dańca Pan Stefan Wujec – Pana Stefana Wujca ale Pan Maciej Perec – Pana Macieja Pereca
Nazwiska jednosylabowe zawsze zachowują „e” podczas odmiany np. Stec – Steca.Nazwiska zakończone na „ek”
Jeśli nazwisko zakończone na „ek” posiada odpowiednik wśród rzeczowników pospolitych, zachowuje takie same oboczności (ruchome „e”) jak odpowiedni rzeczownik. Jeśli gościem na przyjęciu ma być Pan Mateusz Mazurek na zaproszeniu napiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Mateusza Mazurka.Przykłady: Pan Jędrzej Groszek – Pana Jędrzeja Groszka Pan Jan Dudek – Pana Jana Dudka
Jeżeli nazwisko zakończone na „ek” nie posiada odpowiednika w formie rzeczownika pospolitego to najczęściej traci „e” podczas odmiany.Przykłady: Pan Jerzy Buzek – Pana Jerzego Buzka Pan Jan Kaczmarek – Pana Jana Kaczmarka ale Pan Jan Dubczek – Pana Jana Dubczeka.
Nazwiska jednosylabowe zawsze zachowują „e” podczas odmiany np. Rek – Reka.Nazwiska zakończone na „er”
Jeśli nazwisko zakończone na „er” posiada odpowiednik w formie rzeczownika pospolitego to może ono przyjąć odmianę podobną do ów rzeczownika (takie samo zachowanie „e” podczas odmiany). Jeśli gościem na przyjęciu ma być Pan Jan Wicher na zaproszeniu napiszemy np. Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Jana Wichra.Przykłady: Pan Jacek Świder – zapraszam Pana Jacka Świdra Pan Marek Koper – zapraszam Pana Marka Kopra
Zdążają się jednak nazwiska, dla których zalecane jest zachowanie „e” mimo, iż odmiana odpowiedniego rzeczownika wskazywałaby na jego utratę.Przykłady: Pan Jan Majcher – zalecana odmiana Pana Jana Majchera (choć rzeczownik pospolity wskazywałby na odmianę „Majchra”, zalecana odmiana oddala skojarzenie z majchrem czyli narzędziem włamywacza) Pan Adam Kuper– zalecana odmiana Pana Adama Kupera (choć rzeczownik pospolity wskazywałby na odmianę „Kupra”, zalecana odmiana oddala skojarzenie z kuprem czyli zadem)
Jeżeli nazwisko zakończone na „er” nie posiada odpowiednika w formie rzeczownika pospolitego to najczęściej zachowujemy „e” podczas jego odmiany. Jeśli gościem ma być Pan Adam Miller to na zaproszeniu wpiszemy: Serdecznie zapraszamy (kogo?) Pana Adama Millera.Przykłady: Pan Stefan Wagner – zapraszam Pana Stefana Wagnera Pan Jerzy Sznajder – zapraszam Pana Jerzego Sznajdera Pan Jan Weber – zapraszam Pana Jana Webera Wyjątek stanowi np. nazwisko Szuster, które na zaproszeniu przyjmie forma Szustra.
*rzeczowniki żywotne – rzeczowniki pospolite nazywające ludzi, zwierzęta, postacie **rzeczowniki pospolite – zarówno rzeczowniki żywotne jak i nieżywotne *** „Wielki słownik poprawnej polszczyzny” pod red. A. Markowskiego, PWN, Warszawa 2004